Zwitserse Flammes van Automobiel Postbureaus

Johann Vandenhaute

Wie heeft er op vlak van de thematische filatelie al eens geen 'kat in een zak' gekocht? Juist, waarschijnlijk iedereen. Maar een eerste ontgoocheling bij een aankoop kan later toch uitdraaien op een volwaardig thematisch element. Dit overkwam me met de Zwitserse flammes. Iedereen kent deze en heeft er waarschijnlijk één of meerdere in zijn verzameling. Ze zijn sober maar degelijk materiaal en kunnen een variant zijn op de overbekende Franse flammes.

Karakteristiek voor de flamme is dat een toeristische of gelegenheidsafbeelding afgedrukt is naast de plaats-datum-stempel. Een variante die men soms vindt, is dat de datumstempel links of rechts naast de afbeelding staat. Maar kenmerkend is dat de gelegenheidsafbeelding netjes in het verlengde van de datumstempel staat. Wanneer men in het verlengde van de afbeelding onderaan en bovenaan virtuele lijnen trekt, dan valt de datumstempel netjes in het midden.

Toen ik van een beurs thuiskwam, stelde ik tot mijn grote ontsteltenis vast dat ik bij een gerenommeerde handelaar een Zwitserse flamme (fig 2) had gekocht die deze bovenvermelde indicaties niet had. In mijn enthousiasme had ik niet gezien dat de datumstempel niet netjes in het verlengde lag van de afbeelding (of vice versa). Eigenlijk was het nogal duidelijk. Toch had ik het niet gezien en niet om de nodige uitleg gevraagd.

Enkele maanden later op een beurs was ik weer druk op zoek naar nog meer Zwitsers materiaal met het thema 'Edelweiss'. Omdat Zwitserland hier nogal befaamd voor is, leek het mijn een goed idee eens stevig in alle vakjes of dozen met vermelding Zwitserland te snuffelen. En zie! Daar stoot ik op een aangetekend schrijven (fig. 3) met in de linkerbenedenhoek een stempel met een edelweiss. Eerst dacht ik aan een privé illustratie maar doordat er een stempel met een bus en vermelding "Automobil-Postbureau" op stond, werd mijn aandacht erop gevestigd dat deze bijstempel wel eens postaal kon zijn.

En ja hoor! Na wat zoekwerk werd mijn vermoeden bevestigd. Wanneer er sprake is van "Automobil-Postbureau", "Schweiz.Automobil-Postbureau" of “Bureau de Post Automobile Suisse” (fig 4), dan is er kans dat de bijstempel fungeert als flamme. De afbeelding wordt er bijgeplaatst, als er regionaal een speciale stempel beschikbaar is. Aangezien deze mobiele postbureaus van dorp naar dorp reizen en verschillende regio’s aandoen kunnen ze geen vaste bijstempel of flamme gebruiken en dient de plaatselijke flamme er manueel bijgeplaatst te worden. Meestal gebeurt dat ernaast, uiteraard niet in het perfecte verlengde van de datumstempel, omdat beiden er manueel worden geplaatst.

Zodoende werd mijn eerste aankoop toch een goede aankoop want er bleek een handstempel “Schweiz.Automobil-Postbureau" op te staan.